23 Haziran 1938 Hatay'ın Anavatana Katılması

Lozan’da Musul ve civarı ile ilgili durum böyleyken Hatay vilayeti de sınırlarımız dışında kabul ediliyordu. Boğazlar Bölgesi’ne Türk Ordusu’nun girişine de müsaade edilmiyordu.Misâk-ı Millî’nin Lozan’da gerçekleşmeyerek, Musul, Batı Trakya, Boğazlar, Patrikhane, Hatay, 12 Ada vs. nin Türkiye’ye geri verilmemesi meclis kadar kamuoyumuzu da hayal kırıklığına uğratmıştı. İsmet Paşa, 24 Temmuz 1923’te anlaşmayı imza etmişti.

İnönü’nün Devlet işlerinin sofrada konuşulmasından hoşlanmadığı çok açıkça belli oluyordu.Koçak’a göre İnönü Hatay konusunda  da Atatürk’e sabır ve itidal tavsiye ediyordu.

Hele  bir de Hatay Sorunu vardı ki Atatürk’ün bütün ısrarlarına ve  eleştirilerine rağmen, İnönü Fransızlarla görüşmelerin sonucunun beklenmesinden yanaydı. Hatay, o kadar da mühim bir mesele sayılamazdı.Görüşmelerden olumlu bir sonucun alınması sabırla beklenilmeliydi.Oysa Atatürk sabırsızdı, Hükümeti eleştiriyor, hatta askeri harekatı dahi masa üzerinde bir ihtimal olarak tutuyordu ki, İnönü, Anılarında buna kesinlikle karşı çıktığını anlatmaktadır. (Koçak,2013:219)

Gazeteci Yazar Mustafa Altuntaş, Hatay ile ilgili yıllar sonra ortaya bir iddia atar: Atatürk, ölümünden önce Misak-ı Milli Sınırları içinde olan Hatay'ın Fransızlardan alınması için büyük çaba harcamış, Hatay'ın anavatana katılmasını bir milli mesele haline getirmişti. Türkiye ile Fransa arasında Hatay'ın iadesi için süren gerilim iki ülkeyi defalarca savaş noktasına getirirken, Hatay 1939 yılında bir anlaşmayla anavatana katıldı.Resmi belge,Hatay'ın anavatana iade edilmesi için 1939 yılında Türkiye'nin Fransa'ya 7 milyon Frank ödediğini ortaya koydu.(Altuntaş,2011)