17 Kasım 1924:Cumhuriyet Döneminin İlk Muhalif Partisi Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın Kurulması

Anadolu Hareketi kurmayları arasındaki doku uyuşmazlığından kaynaklanan ‘yarılma’ ile ortaya çıkan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kurulduğunda takvimler 17 Kasım 1924’ü gösteriyordu. Yani Cumhuriyet’in ilanından sonra neredeyse bir yıl olmuştu.

“Bir zamanlar Mustafa Kemal’in sağ kolu ve Başbakanı olan Rauf Bey, yine eski Başbakanlardan Refet Paşa, Ankara ile İstanbul’daki yabancı elçilikler arasında irtibat vazifesi gören Dr. Adnan Bey, Türkiye’nin en ünlü ordu komutanlarından Kazım Karabekir Paşa, Dahiliye eski Nazırı İsmail Canbulat Bey,” (Toynbee,2000:104) muhalif partinin kurucuları arasındaydı. TPCF adını alan ve liberal bir gazetecinin “’garip ve acı veren bir diktatörlük altında yaşayan ülkede özgürlükten yoksun olarak doğan çocuk’ olarak ifade ettiği partiye Ali Fuat Cebesoy gibi eski subaylar liderlik ediyordu.” (Ahmad,1999:74)

17 Kasım’da T.C.F.’nin kurulmasının hemen ardından devrin Başbakanı İnönü tarafından bütün ülkede sıkıyönetim ilanı teklif edilmiş ancak bu teklif, Meclis tarafından reddedilmişti. Karar vericiler bu sefer işi şansa bırakmamışlar, muhalefetin partileşmesinden üç ay sonra 14 Şubat tarihinde Şeyh Said isyanını ülkenin gündemine armağan edivermişlerdir.

Kışkırtılan isyan, plânın 1. evresidir. Müteakiben isyan gerekçe gösterilerek Takriri Sükun Kanunu çıkarılıp İstiklal Mahkemeleri kurulmuş, her geçen gün büyüyen muhalefet bu konjonktürden yararlanılarak tasfiye edilmiştir.