MASAL VE GERÇEKLER ARASINDA ENVER PAŞA

Son dönemin en önemli yakın şahitlerinden biri olan Kazım Karabekir Paşa, kurmay heyetinde bulunduğu dönemin Harbiye Nazırı Enver Paşa’dan şöyle bahsediyor:

(…..) Tekirdağ'dan otomobillerle Muratlı'ya ve buradan da trenle Edirne'ye geçtik.24 Eylül'de oradaki 2. Kolorduyu gördük. Liman Paşa bu kolordunun yürüyüş kolunda teftişini yapıyordu. Tam altı saat süren bu teftiş de aynı etkiyi yaptı. Kolordunun eğitimi de elbise ve donatıları da eksik ve çok kötüydü. Bu durumu 1. Ordu komutanı Liman Paşa ve kurmayları ile Başkumandan Vekili Enver Paşa ve kurmaylarıyla birlikte seyretti. Henüz savaşa girecek hâlde olmadığımız birlikte görüldü.

Öğlen yemeğine Vali Adil Bey, Enver Paşa'yı davet etti. Beraber gittik. Yemekte Kolordu komutanı Topçu Hasan Rıza Paşa da vardı. Tam yemek ortasında askerin kaputsuzluğundan ve kışın donup öleceğinden şikâyete başladı. Yerinde olmayan bu şikâyete Enver Paşa'nın canı sıkıldı. Dedi:"Şikâyetin tam yerini buldunuz! Kabahat sizin, Harbiye Nezaretine (Milli Savunma Bakanlığı) neden yazmıyorsunuz?"

Hasan Rıza Paşa, Manastır'da Albay iken Enver Paşa emrinde yüzbaşı olarak staj yapmıştı. Şimdiki durumu pek fark edemeyerek şu sofrada olsun işi tatlıya bağlamadı. O da öfkelendi ve âdeta Enver Paşa'ya çıkıştı:"Kaç defadır yazıyorum. Cevap bile alamıyorum. Şimdi size söylüyorum. Vallahülazim günahtır", diyerek kendine mahsus bir şive ve eda ile yüksekçe cevap verdi. Enver Paşa sustu. Fakat birkaç gün sonra Hasan Rıza Paşa'nın emekli edildiğini işittim. Güya kendisi istemiş! (Karabekir, 2020: 425-426)

Kazım Karabekir Paşa, Harbiye Nazırı Enver Paşa ile ilgili bir bakanlar kurulu toplantısında yaşanan hatırasını da şöyle anlatıyor:

(…..) Benim sol tarafımdaki masanın üzerinde birkaç telefon makinesi vardı. Enver Paşa yerinden fırlayarak çalan makineye elini uzattı.

Talat Bey alaya başladı: "Hazırol vaziyeti al Enver!.. Çalan Sultan Hanımın telefonu!"

Enver:"Şimdi efendim, merak etmeyin efendim!" cevabını verdi ve telefonu yerine koydu.

Talat Bey yine şakaya başladı:"Galiba geç kaldın diye hesap soruluyor! Haydi artık Paşa'yı serbest bırakalım!" dedi. (Karabekir, 2020: 510)

 

Karabekir Kazım,(2020), İmparatorluğun Çöküşü, İstanbul: Truva Yayınları

 

Güncel Haberler