Vücudumuzda oluşan hastalıklar ile sosyal-toplumsal bozukluklar/hastalıklar bazı durumlarda birbirine benzerlik gösterir. Mesela, vucudun savunma sistemi-immün direnci zayıfladığında ortamda inaktif durumda bulunan mikroplar hastalık yapmaya başlarsa; toplumun sosyal yapısı-ortak değerleri zayıflamaya başladığında da toplumda inaktif olarak bulunan suç örgütleri ve marjinal gruplar o toplumu etkilemeye ve hasta etmeye başlar.
İmmün sistem ile hastalıklar arasındaki bu denge, toplum yapısının-direncinin sağlam olması ile suç örgütleri ve marjinal grupların arasında da vardır.
İnsan vücudundaki hastalıklardan en ilginç bir grubu oto-immün hastalıklar oluşturur. Bu hastalıkta immün sistem kendi vücudundaki hücreler ve organların bir kısmını düşman olarak görür ve ona karşı antikor üretir. Sonuçta düşman olarak kabul edilen hücreler-dokular tahrip edilir ve bu organı görevini yapamaz duruma düşer.
Bunların en bilinen örnekleri Tiroid dokusuna karşı otoimmün hastalık olan Hashimato hastalığı -böbrek dokusuna karşı oluşan Glomerulonefritler; akciğerde astım ve allerjik bronşitlerdir.
Bağışıklık sisteminin kendi öz antijenlerine karşı tepki göstermesinin temel nedeni, kendi öz antijenleri ile yabancı antijenlerin ayırdına varabilme yeteneğini yitirmesidir. Olağan koşullarda organizma kendi hücrelerinin antijenik yapılarına karşı tepki göstermez; buna “immun tolerans
” ya da “doğal hoşgörü” tanımı yapılır. Bu toleransın aksadığı olağanüstü koşullarda otoimmun hastalıklar belirir; bağışıklık sisteminin tüm savunma sistemleri kendi antijenlerine karşı savaşım konumuna geçer.
Tıpkı bunun gibi, bir hekim olarak bizim toplumumuzda çok sık gördüğüm bir hastalık da, bazı yarı aydın, entelektüel veya siyasetçinin kendi toplumunun değerlerini, tarih ve kültürünü beğenmeme adeta düşman olma vakasıdır. Kendi toplumuna düşman olan bu gruplar, vücuttaki oto-immün hastalıklar gibi, toplumun en önemli organlarını, değerlerini tahrip ediyor.
Bunun en bariz örneklerinden birini 28 Şubat Darbesi döneminde yaşadık. Bir kısım siyasetçi, medya ve bürokrat, muhafazakar insanları ve dini değerleri düşman gören bir anlayış nedeni ile sosyal yapıya ve barışa önemli ölçüde zarar verdiler.
Yine benzer bir sosyal oto-immün hastalık vakasını 15 Temmuz Darbe Kalkışmasında yaşadık. Normalde toplumu dış tehditlere karşı koruması gereken ordu ve emniyet güçlerinin içine sızmış bir kısım dış istihbarat bağlantılı gruplar, kendi toplumuna/ devletine savaş açtılar. Meclis ve Cumhurbaşkanlığı dahil bir çok hayati merkezi bombaladılar. Normal sosyal yapı alarma geçip, tepki vermeseydi adeta bir oto-immün hastalık gibi toplumu tahrip eden bu yapı bizim toplumsal değerlerimizi ve yapımızı hasara uğratacak, tamiri imkansız zararlar verecekti.
Sosyal oto-immün hastalıkların tedavisi için en önemli tedbir, toplumsal anlayış, karşılıklı tolerans ve sosyal mutbakat olmasıdır. Toplum olarak, ortak değerlerini muhafaza ederek, farklılıklara karşı anlayış içerisinde, birlikte yaşam kültürü ve sosyal mutabakat içerisinde yaşamayı başarmaktır.
Farklı dini, etnik, siyasi.. vs gurupları sosyal bir zenginlik olarak görüp, hukuk devleti sınırları içerisinde temel insan haklarına bağlı kalarak ortak bir sosyal mutabakat üzerinde birleşilmelidir.
* Bir Başhekimin Hayata Dair Notları, Tefekkür Düşünce Merkezi, İstanbul,2021
**Uzm. Dr Selahaddin Semiz
1962 yılında Sivas, Gürün’de doğdu. 1985 yılında İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesinden mezun oldu. Kırşehir, Kaman’da mecburi hizmetini, GATA-Ankara hastanesinde askerlik hizmetini, İstanbul Haseki Hastanesi Radyoloji Kliniğinde ihtisasını tamamladı.
Hekimlik hayatı boyunca birçok STK’da aktif görev aldı. Deprem, sel ve tsunami sonrası Endonezya-Ace, Pakistan-Keşmir ve Pakistan-Pencap bölgelerinde, Sudan ve Nijer’de sağlık gönüllüsü olarak çalışmalara katıldı.
Afiyet Hastanesi, Afiyet OSGB, Biomekatronik Şirketinin Ortağı ve Biomedikal Ar-Ge kooperatifi Başkanıdır. Halen Özel Afiyet Hastanesinde radyoloji uzmanı ve başhekim olarak çalışan Dr. Semiz, Kutupyıldızı Sağlık Gönüllüleri Derneği Başkan Yardımcısıdır.